Competenties en ontwikkeltips: Relationeel vermogen

Competentie

Een krachtige, professionele indruk maken op anderen.

Ontwikkelbaarheid

Optreden is een redelijk gemakkelijk te ontwikkelen competentie. Het is in feite een aan te leren vaardigheid. Daarnaast is durf, extraversie en een bepaalde mate van persoonlijke flair nodig om goed te kunnen ‘optreden’. Dit zijn vooral persoonlijkheidskenmerken, die lastiger te ontwikkelen zijn.

Doel

Niet in alle situaties hoef je steeds krachtig en professioneel over te komen. Het is daarom belangrijk om voor jezelf vast te stellen in welke situaties je beter wilt ‘optreden’. Daarnaast is het belangrijk om te bepalen hoe je in dergelijke situaties krachtig en professioneel wilt overkomen. Hierbij spelen ook culturele aspecten een rol. Wat in de ene situatie professioneel en krachtig kan zijn, hoeft dat in een andere situatie juist helemaal niet zijn.

Ontwikkelacties

Welke concrete acties ga je wanneer ondernemen, uitgesplitst naar de vier manieren om te leren?

Leren door kennis

Er is veel informatie beschikbaar over het onderwerp optreden in boeken, op internet of door middel van cursussen. Er is dus altijd wel iets te vinden dat qua toonzetting en inhoud aanspreekt. Enkele voorbeelden zijn:

Boeken

“Persoonlijke uitstraling” door Ellen Kuners
“De eerste indruk in business” door Nicholas Boothman

Cursussen

In een training kun je oefenen met technieken en vaardigheden om krachtiger over te komen. Veel bureau’s bieden training op dit terrein aan, bijvoorbeeld ORGA, waar de in-company training ‘Personal Impact’ kan worden gevolgd.

Leren door imiteren

Zijn er in jouw omgeving mensen die als voorbeeld kunnen dienen waar het gaat om optreden? Wie komt in jouw ogen en in de ogen van anderen krachtig en professioneel over in situaties waarin jij dat ook wilt? Als er zo iemand is, kijk dan naar deze persoon, kijk wat hij of zij doet waardoor hij of zij zo goed overkomt. Is het lichaamshouding, stemgebruik, kleding, is het wat hij of zij zegt of gaat het meer om de manier waarop hij of zij het zegt. Kijk wat je kunt overnemen, wat doet die persoon dat jij kunt imiteren? Doe dat!

Leren door experimenteren

Pas de tips en ideeën die je krijgt in een training, uit boeken en door naar anderen te kijken, toe in de praktijk. Kies daarvoor de juiste situaties, situaties waarin je je vrij genoeg voelt om te experimenteren met je gedrag en waarin je ook goed om feedback kunt vragen (vraag daar dus ook naar, feedback kan ook bij deze competentie een eye-opener zijn).

Leren door inzicht

Stel jezelf de vraag wat er niet goed is aan jouw manier van optreden. Probeer eens naar jezelf te kijken door de ogen van een ander. Dan zie je wat krachtig en professioneel is en wat niet. Neem ook de tijd om voor jezelf te evalueren wat het effect is van de dingen die je hebt geprobeerd bij het experimenteren en imiteren. Ga na wat wel goed voor jou werkte, waar je positieve feedback op kreeg en waar je zelf een goed gevoel over had. Neem de tijd om stil te staan bij wat je hebt geleerd en wat je nog wilt leren.

Stellingen

• Komt over en presenteert zich zoals van iemand van zijn professie verwacht mag worden.
• Maakt een positieve indruk door een krachtig optreden.
• Treedt gemakkelijk op de voorgrond.
• Toont vertrouwen in eigen kwaliteiten.
• Komt emotioneel evenwichtig over.
• Reageert zakelijk op persoonlijke aanvallen en verwijten, blijft dan redelijk argumenteren.
• Presenteert zichzelf en de afdeling op overtuigende wijze.
• Is prominent en actief aanwezig bij bijeenkomsten.
• Komt oprecht en geloofwaardig over.
• Is representatief, kleedt zich naar gelang de situatie.
• Heeft een verzorgd uiterlijk.
• Komt professioneel en ter zake kundig over.
• Is zichzelf, komt natuurlijk over.
• Maakt een eerlijke, betrouwbare indruk.

Relatiebeheer

Competentie

Het op constructieve wijze aangaan en onderhouden van relaties.

Ontwikkelbaarheid

Voor het effectief beheren van relaties zijn een aantal vaardigheden nodig die je redelijk gemakkelijk kan ontwikkelen. Daarnaast is talent voor deze competentie afhankelijk van persoonsfactoren, motivatie en normen. Het spreekt voor zich dat de competentie makkelijker is te ontwikkelen voor mensen die bereid zijn afspraken na te komen, makkelijk communiceren, hulpvaardig zijn.

Doel

Benoem je doel. Wat wil je precies ontwikkelen en in welke situatie? Wellicht kan het helpen eerst inzicht te verkrijgen in de manier waarop je nu relaties beheert en wat je in dit opzicht wilt ontwikkelen. Hoe ga je dit meten? Door bijvoorbeeld feedback te vragen aan diverse personen die zicht hebben op jouw wijze van relatiebeheer. Ook kan je bijhouden hoeveel relaties je bent aangegaan, met hoeveel je nu nog het contact onderhoudt, hoeveel er zijn afgehaakt.

Ontwikkelacties

Welke concrete acties ga je wanneer ondernemen, uitgesplitst naar de vier manieren om te leren?

Leren door kennis

Er is veel informatie beschikbaar over het onderwerp relatiebeheer in boeken, op internet of door middel van cursussen. Er is dus altijd wel iets te vinden dat qua toonzetting en inhoud aanspreekt. Enkele voorbeelden zijn:

Boeken

“De 1e indruk in business” door Nicholas Boothman
“Kruip in de huid van de klant” door Jonathan Kitching

Cursussen

Gericht op accountmanagement en relatiebeheer, eventueel naar wens cursussen communicatieve vaardigheden, klantgerichtheid, netwerken, sociale vaardigheden, optreden.

Leren door imiteren

Ontwikkel deze competentie door met anderen die sterk zijn in het beheren van relaties mee te gaan naar klantbezoeken en de kunst af te kijken. Hoe bereiden zij de bezoeken voor, welke zaken laten ze aan de orde komen in een gesprek, hoe zorgen zij voor de opvolging? Kijk naar het hoe maar ook naar de kwantiteit. Hoe vaak nemen ze contact op, hoe vaak gaan ze op bezoek?

Leren door experimenteren

Leer door te experimenteren. Probeer verschillende vormen van contact aangaan en onderhouden uit, om na te gaan wat het beste werkt. Wellicht kom je er ook achter welke manier jou het meest natuurlijk afgaat.

Leren door inzicht

Vraag feedback aan klanten, wat vinden zij belangrijk, maar ook wat vinden zij van jouw manier van relatiebeheer? Bel klanten op die de relatie hebben verbroken om te horen wat daarvan de reden is geweest. Stel jezelf de volgende vragen: In welke situaties lukt het je wel en in welke niet om een relatie te onderhouden? Hangt het af van de persoon die je tegenover je hebt?
Vraag aan mensen die sterk zijn in het aangaan en onderhouden van relaties hoe zij dit aanpakken om inzicht te verkrijgen in wat belangrijk is. Praat met anderen over je eigen wijze van relatiebeheer. Hebben zij daar dezelfde of juist andere ideeën over? Houd voor jezelf bij welke relaties stand houden en welke niet. Ga na wat je hebt gedaan en of je zaken bij deze relaties verschillend hebt aangepakt.

Stellingen

• Bouwt een extern netwerk van contacten op.
• Ontwikkelt en onderhoudt goede relaties met collega’s in andere werkmaatschappijen.
• Is attent naar relaties.
• Houdt bij wat externe relaties interesseert.
• Steekt energie in het onderhouden van relaties.
• Toont doorzettingsvermogen in het onderhouden van relaties.
• Neemt initiatief tot het hebben van regelmatig contact met relaties.
• Signaleert problemen bij relaties.
• Voelt zich verantwoordelijk voor relaties.
• Bouwt een persoonlijke band op met relaties.
• Zoekt ook zonder directe aanleiding contact met relaties.
• Is strategisch en doelgericht in het onderhouden van relaties.
• Verkrijgt informatie en medewerking via netwerk van contacten.
• Benut nieuwe mogelijkheden dankzij contacten.
• Heeft een goede verstandhouding met externe partners, door een persoonlijke relatie op te bouwen en tijdig juist te informeren.
• Kent de sterke punten van relatie en weet deze op de juiste wijze te benutten.
• Komt gemaakte afspraken na.
• Gaat zorgvuldig om met gegevens van relatie.

Samenwerking

Competentie

Samen met anderen op constructieve wijze gemeenschappelijke doelen bereiken.

Ontwikkelbaarheid

De competentie samenwerken is goed te ontwikkelen. Het vraagt een investering in tijd en bewuste aandacht geven aan het gezamenlijke doel. Om deze competentie verder te ontwikkelen is het belangrijk bereid te zijn tot samenwerken en zicht te hebben op wat het oplevert. Daarnaast houdt samenwerking verband met kwaliteiten als inlevingsvermogen, sensitiviteit en het vermogen te luisteren.

Doel

In welke situaties wil je beter kunnen samenwerken dan nu het geval is?
Wil je beter leren luisteren, je betrokkenheid meer tonen, meer overleggen in vergaderingen en projecten?

Ontwikkelacties

Welke concrete acties ga je wanneer ondernemen, uitgesplitst naar de vier manieren om te leren?

Leren door kennis

Er is veel informatie beschikbaar over het onderwerp samenwerking in boeken, op internet of door middel van cursussen. Er is dus altijd wel iets te vinden dat qua toonzetting en inhoud aanspreekt. Enkele voorbeelden zijn:

Boeken

“Samenwerken of tegenwerken” door Van Leest, Swets & Zeitlinger, 2001
“Samen werken, samen leren: werkboek” door Van Besouw ea., Nelissen

Leren door imiteren

Een collega die regelmatig aan jou of een ander vraagt wat je ervan vindt, is waarschijnlijk iemand die zich inzet om met anderen doelen te bereiken. Kijk hoe diegene jouw collega’s motiveert en stimuleert om elkaar te helpen.
Welke argumenten gebruikt hij, vraagt hij naar de mening van anderen?
Behalve dat je eens naast een samenwerkingsgerichte collega kunt gaan zitten, is het ook nuttig om het om te draaien, en diegene te vragen om jou feedback te geven op de manier waarop je samenwerkt.

Leren door experimenteren

Probeer zoveel als mogelijk je ideeën en vragen met collega’s te delen. Je kunt jezelf concreet een doel stellen en bijvoorbeeld elke dag een keer bij een collega binnenlopen en een nieuw idee, lastig probleem of interessant artikel delen met de ander.
Ook kun je aanbieden aan een collega om mee te denken in een project waarvoor je collega verantwoordelijk is.
Op informeel vlak kan je bijvoorbeeld het organiseren van sociale activiteiten naar je toetrekken, zodat jij je collega’s ook spreekt over andere zaken dan het werk.

Leren door inzicht

Ga eens na aan welke klussen je met plezier gewerkt hebt. Welke rol had jij in deze samenwerking?
Was het doel ook een gezamenlijk doel en is het resultaat bereikt door actief samen te werken?
Vraag feedback aan je collega’s en geef ook aan waar je zelf behoefte aan hebt.

Stellingen

• Draagt bij aan een positieve en plezierige sfeer in de groep.
• Bouwt samenwerkingsrelaties op door sensitiviteit en respect voor anderen te tonen.
• Stimuleert open communicatie tussen afdelingen en verschillende niveaus.
• Stimuleert samenwerking tussen groepen.
• Verkrijgt medewerking van mensen.
• Bespreekt meningsverschillen op tactvolle en sensitieve wijze.
• Houdt anderen op de hoogte en betrekt hen bij het werk.
• Bouwt voort op voorstellen en ideeën van anderen.
• Stelt het groepsbelang boven het eigen belang.
• Moedigt anderen aan een bijdrage te leveren.
• Neemt initiatieven om te overleggen met collega’s.
• Is duidelijk naar collega’s toe.
• Is behulpzaam naar collega’s.
• Is bereid taken van anderen zo nodig over te nemen.
• Geeft bij het ontdekken van een fout dit door aan anderen.
• Betrekt anderen tijdig, indien resultaat niet gehaald wordt.
• Draagt gemeenschappelijke taken op een zorgvuldige wijze over aan collega’s.
• Stelt positief kritische vragen.
• Komt gemaakte afspraken na.
• Spreekt de ander aan op gemaakte afspraken.
• Benut de talenten van anderen.
• Informeert collega’s duidelijk en volledig.
• Denkt actief mee met anderen.
• Heeft vertrouwen in anderen.
• Zorgt dat de eigen bijdrage het resultaat van het team ten goede komt.
• Complimenteert anderen met behaalde resultaten.

Sensitiviteit

Competentie

In staat zijn signalen van anderen aan te voelen en daar adequaat op in te spelen.

Ontwikkelbaarheid

De competentie sensitiviteit is als eigenschap niet direct te ontwikkelen. Deze is namelijk afhankelijk van intellectuele vermogens, het vermogen je in anderen in te leven, je behoefte met anderen bezig te zijn e.d. Je kunt echter wel vaardigheden aanleren waardoor je sensitiever op anderen overkomt en adequater op behoeftes en gevoelens van anderen kunt inspelen.

Doel

Benoem je doel aan de hand van situaties waarin en personen waarnaar jij sensitiever wilt optreden. Je ontwikkeling op deze competentie is in feite alleen te meten door aan anderen feedback te vragen en hiervoor open te staan.

Ontwikkelacties

Welke concrete acties ga je ondernemen uitgesplitst naar de vier manieren om te leren?

Leren door kennis

Er is veel informatie beschikbaar over het onderwerp sensitiviteit in boeken, op internet of door middel van cursussen. Er is dus altijd wel iets te vinden dat qua toonzetting en inhoud aanspreekt. Enkele voorbeelden zijn:

Boeken

“Psychologische gespreksvoering. Een basis voor hulpverlening” door G. Lang & H.T. van der Molen

Cursussen

Gespreksvoering, coaching, begeleiding van mensen e.d.

Leren door imiteren

Observeer sensitieve collega’s. Welk gedrag laten zij zien? Zorg bijvoorbeeld dat je bij een gesprek zit waarin sensitiviteit vereist is (bijvoorbeeld een slecht-nieuws-gesprek) om een sensitieve collega te observeren. Vergelijk dit met je eigen aanpak. Hoe zou jij bijvoorbeeld op een bepaalde reactie hebben gereageerd en hoe doet je collega dit. Wat kan je van hem leren? Verder kan je, wanneer mogelijk, een dag meelopen met mensen die een beroep uitoefenen dat sensitiviteit vereist, zoals een coach, psycholoog of huisarts.

Leren door experimenteren

Experimenteer in gesprekken met deze competentie. Op een hele praktische manier kan je dat doen door de rust te nemen naar anderen te luisteren, goed te observeren welke houding deze persoon aanneemt, hoe hij of zij reageert op uitspraken van jou, veel vragen te stellen en gevoelsreflecties te geven. Daarnaast is het belangrijk gedurende het gesprek veelvuldig samen te vatten en te checken of jij je gesprekspartner goed hebt begrepen. Wees ook niet bang om stiltes te laten vallen!
Toon verder interesse in collega’s en anderen, zorg dat je een gesprek eerst persoonlijk insteekt, vraag hoe het met de ander gaat, hoe het weekend is geweest voordat jij je op de inhoud richt.

Leren door inzicht

Inzicht in je mate van sensitief gedrag verkrijg je vooral door open te staan voor de mening en het gevoel van anderen. Vraag aan anderen in hoeverre zij vinden dat je optreden sensitief was in een bepaalde situatie, in hoeverre je ingespeeld hebt op hun behoeftes en op welke momenten je weerstand op hebt geroepen. Welke oplossingen en welke acties van jouw kant sloten aan bij de wensen van de ander of in hoeverre kunnen ze door je manier van optreden deze oplossing accepteren?
Verder kun je met collega’s om de tafel gaan zitten en samen bespreken wat jullie onder sensitiviteit verstaan. Wellicht doe je hiermee ideeën op.

Stellingen

• Is in staat reacties en gevoelens van anderen in te schatten en stemt eigen gedrag daarop af.
• Schat de gevoelens van de ander juist in.
• Bouwt vertrouwen op door gevoeligheid en respect voor anderen te tonen.
• Geeft blijk van waardering voor anderen.
• Geeft aandacht aan de sfeer en ontwikkelt een goede relatie met anderen.
• Creëert een sfeer van gemeenschappelijkheid ook bij tegenstellingen.
• Is gevoelig voor hulpvraag van anderen en speelt daarop in.
• Respecteert gedragingen en ideeën die afwijken van eigen normen en waarden.
• Speelt in op de behoefte van de ander.
• Laat blijken non-verbale signalen op te vangen.
• Brengt op de juiste manier en op het juiste moment slecht nieuws.
• Geeft blijk van interesse in wat anderen te zeggen hebben.
• Houdt rekening met en verdiept zich in de persoonlijke omstandigheden van de ander.
• Laat zich niet kwetsend uit over de ander.

Sociabiliteit

Competentie

Beweegt zich graag en gemakkelijk in groepen mensen.

Ontwikkelbaarheid

Deze competentie is moeilijk ontwikkelbaar aangezien het een competentie is die verband houdt met een relatief stabiele persoonlijkheidseigenschap. Of mensen graag alleen zijn of zich juist liever omringd weten door mensen is min of meer vaststaand en deze behoefte vertaalt zich terug in sociabiliteit. Deze competentie heeft een relatie met communicatieve en sociale vaardigheden.

Doel

Geef voor jezelf aan wat je wilt bereiken aan de hand van situaties waarin je het nodig en wellicht ook prettig zou vinden als je je soepel in een groep zou kunnen bewegen. Ga eens na welke groepen in verleden spanning bij je opriepen of je ervan weerhielden om het contact actief te zoeken.

Ontwikkelacties

Welke concrete acties ga je wanneer ondernemen, uitgesplitst naar de vier manieren om te leren?

Leren door kennis

Cursussen zijn er op het vlak van sociale en communicatieve vaardigheden.

Leren door imiteren

Zoek op je werk of thuis diegene op waarvan opvalt dat hij zich veel in groepen begeeft. Luister naar hoe deze collega, vriend of kennis het contact aangaat; met welke vraag of opmerking begint hij een gesprek? Welke onderwerpen snijdt hij vervolgens aan?
Om een beeld te krijgen van wat diegene motiveert om een groep op te zoeken, kun je vragen naar wat het hem oplevert en welke voldoening het geeft.

Leren door experimenteren

Ga in je werkomgeving en je thuisomgeving eens na wat in groepsverband gedaan wordt. Begin met jezelf een concreet doel te stellen, de eerste week zoek je minimaal een activiteit op die in groepsverband gedaan worden, bijvoorbeeld een borrel op het werk, een feestje, een evenement.
Ga voor jezelf steeds een stap verder door van bekende en vertrouwde mensen naar onbekendere groepen te gaan en van kleine bijeenkomsten naar grotere.
Bedenk van tevoren waar je het over wilt hebben, formuleer vragen.

Leren door inzicht

Als je terugkijkt, kun je je allereerst de vraag stellen: hoe leuk of vervelend was het nu eigenlijk?
In welke situaties hoefde ik niet veel moeite te doen om contacten aan te gaan? Bij welke mensen voelde ik mij op mijn gemak en hoe kwam dat?
Kijk ook eens welke drempels je had in het aangaan van contacten; waar zie je nu precies tegenop?

Stellingen

• Spreekt in groepen gemakkelijk mensen aan.
• Schept sfeer door gebruik te maken van humor.
• Neemt het initiatief om mensen met gemeenschappelijke interesses aan elkaar voor te stellen.
• Neemt actief deel aan een gesprek.
• Is onderhoudend, zorgt voor wat ontspanning.
• Toont belangstelling voor anderen.
• Maakt dat anderen zich op hun gemak voelen.
• Stelt mensen aan elkaar voor.
• Voelt zich in alle sociale situaties snel thuis.
• Beweegt zich graag in groepen.
• Stapt gemakkelijk op anderen af.
• Zorgt ervoor dat iedereen betrokken is bij de groep.
• Organiseert activiteiten om de sociale band in de groep te versterken.